Tây Nguyên đối diện vụ cà phê thất bát nặng

Chỉ còn khoảng hai tháng nữa (tháng 10 - 11) là các tỉnh Tây Nguyên bước vào mùa thu hoạch cà phê niên vụ2016 - 2017. Tuy nhiên, người nông dân nơi đây đang phải đối diện với vụ mùa thất bát nặng nhất kể từ trước đến nay.

Đại hạn nghiêm trọng nhất 20 năm 

Cơn đại hạn nghiêm trọng nhất trong 20 năm qua ở Tây Nguyên dẫn đến khô hạn, thiếu nước tưới, làm cho năng suất cà phê giảm mạnh từ 30 - 70%. Thậm chí hàng ngàn ha cây cà phê đã mất trắng, chết khô như củi buộc người dân phải chặt bỏ trong nước mắt. 

Nông dân Tây Nguyên phải đối diện với vụ mùa cà phê được dự báo là thất bát nặng

Theo số liệu từ các tỉnh Tây Nguyên đã có 115.065ha cây cà phê bị thiếu nước tưới và bị mất trắng trong năm2016. Đăk Lăk bị thiệt hại nặng nhất với 56.138ha cà phê bị khô hạn, mất trắng gần 4.399ha; Đăk Nông có22.000ha bị thiếu nước tưới, trong đó 4.977ha mất trắng; Gia Lai có 399ha mất trắng; Lâm Đồng 161ha mất trắng… 

Là nông dân phải chặt bỏ 6 sào cà phê thiếu nước tưới, anh Nguyễn Thanh Tuấn ở xã Chư Kpô, huyện Krông Buk (Đăk Lăk) than thở: "Những mùa khô trước đây vườn cà phê của tôi thường tưới từ 3 - 4 đợt mới hết nước. Năm nay chỉ tưới được 1 đợt là cạn kiệt. Biết là xót của nhưng tôi đành chặt bỏ để trồng các loại cây ngắn ngày khác".

May mắn hơn anh Tuấn, ông Phạm Văn Thân ở xã Ea Kiết, huyện Cư M’gar (Đăk Lăk) đang bón phân cho vườn cà phê của mình hòng vớt vát được chút tiền đầu tư. Theo ông, bỏ thì thương, vương cũng tội. 

Ông Thân cho biết: "Nhà tôi có 1,2 ha cà phê đã cho thu hoạch. Những năm trước năng suất thường đạt 1,3 tấn hạt khô/ha. Tuy nhiên, đợt hạn hán khốc liệt vừa qua do không đủ nước tưới nên đã chết 30% diện tích, số còn lại chắc năng suất vụ tới giảm từ 40 - 50%".

Thất bại bài toán quy hoạch

Theo đánh giá của các địa phương thì diện tích cà phê bị mất trắng nằm cả trong vùng quy hoạch và ngoài vùng quy hoạch. Cụ thể, một số diện tích nằm trong vùng quy hoạch nhưng nguồn nước không đủ. Còn diện tích cà phê ngoài quy hoạch do xa nguồn nước, không đầu tư tưới dẫn đến mất trắng. 

Nhiều diện tích cà phê ở Tây Nguyên bị mất trắng do khô hạn

Diện tích cây cà phê mất trắng đa phần nằm trên đỉnh đồi, núi nên nguồn nước khó khăn, khoan giếng nhưng không có nước. Còn một phần mất trắng nằm ở vùng đồng bào dân tộc khó khăn vừa do nước khan hiếm, vừa do giá cà phê thấp nên một số hộ chán nản không đầu tư tưới cho cà phê. 

Thực tế cho thấy khô hạn đã làm cho cà phê ở Tây Nguyên giảm năng suất khá lớn, và ảnh hưởng lâu dài. Điều đáng nói là diện tích cà phê mất trắng đều khô cành nên không chỉ mất sản lượng niên vụ 2016 - 2017 mà người dân còn phải đầu tư vốn, lao động khá lớn mới phục hồi lại vườn cây. Chắc chắn sau từ 2 - 3 vụ mới cho thu hoạch trở lại. 

Hiện nay phần lớn diện tích cà phê ở Tây Nguyên đã và đang bước vào thời kỳ “lão hóa” về năng suất, sản lượng đạt thấp, trong khi đó giá hồ tiêu lại ngày một tăng cao và trở thành “cây trồng VIP” được bà con nông dân lựa chọn để trồng thay thế cây cà phê. 

Điều này một lần nữa lại làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản lượng cà phê của khu vực trong niên vụ 2016 - 2017 và các niên vụ tiếp theo. Ngoài ra, việc ồ ạt chặt phá cà phê ở Tây Nguyên còn là mối đe dọa lớn đối với việc phát triển bền vững loại cây chiến lược này tại đây. 

Thiết nghĩ, hiện nay cà phê vẫn là một loại cây trồng chủ lực và mang tính chiến lược của vùng đất đỏ Tây Nguyên, góp phần phát triển ổn định kinh tế địa phương. 

Tuy nhiên, người nông dân các tỉnh Tây Nguyên thay vì tái canh diện tích cà phê bị mất trắng lại chặt bỏ để chuyển đổi sang cây trồng khác. Điều này gióng lên hồi chuông báo động về tình trạng mất cân đối, phá vỡ quy hoạch cây trồng chủ lực của vùng. 

Theo dự báo, niên vụ này Tây Nguyên đã thiếu nước tưới trầm trọng nhưng tình trạng thiếu nước trong những năm tới sẽ không mấy cải thiện, thậm chí còn khốc liệt hơn, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động sản xuất, xuất khẩu cà phê. Dự kiến niên vụ 2016 - 2017 sản lượng cà phê giảm20 - 25% so với niên vụ trước.

Văn Thanh (nongnghiep.vn)

>